Mizoram CM Pu Lalthanhawla’n Hindu Sakhua tihdan a lo tih ve takah hian Mizo Kristian mi tam takin awmlo an ti a. Hindu sakhua betute hi milem ban 10 nei hmaa kun thin an nih avangin Mizo Kristian te chuan milem bia tiin kan sawi mai thin a. Anmahni huat vang pawh ni lovin an nihna nia kan hriat kan sawi dan a ni. Tu huatthu mah a ni hranpa lo.Va tihbuai chu thu dang a ni.
Hetihlai hian Pu Hawla’n Hindu sakhua serh leh sang a lo tih ve chu ram hruaitu a nih angin a ti ve maia ngai a, pawi tih puilo kan awm ni tur a ni. Heng mite hian India ram chu Secular State, sakhaw intluktlanna ram a lawm tih hi an ṭan chhan ber chu a ni chek ang a, sakhaw intluktla nna tih hi India danah a awm hauh lo, sakhuana te, vun rawng te, hnam hrang nihna vang tein tumah thliar hran a duhsak bik leh duhsak loh bik neih loh tur tihna erawh chu Article 15 ah hian a chuang. Hei hian Hindu leh Mosolman sakhua te, Kristian te an inang tlang vek e tihna a kawk lo.
Keini Kristian-te phei chuan Sakhaw dang betute nena intluk tlang anga ngaih phei chu kan pawmlo nasa hle a ni. Thawkkhat lai khan Liberalism (Sakhaw intluktlanna) thu phei chu kan tawng nasa hle a nih kha.
Tunah hian kan ram hruaitu Kristian chuan Hindu sakhua tihdan a lo va khawih ve ta a, sakhaw intluktlanna ram tih ṭan chhanin inthiam lohna pawh a nei lemlo a niang, a ti lutuk deuh a ni’ titu tam tak an awm laiin, ṭan tlattu tam tak an awm bawk tih a lang reng mai. Liberalism dotute kha an bo zo ta em ni? Zoram pumah milem biak duhlo tute chu kan la tam zawk chu ka ring.
Kan thurin 2-naah chuan, ‘Pathian pakhat chauh a awm a, Amah chauh chu biak tur a ni,’ tih a ni a. Thusawm pek 2-naah “Milem be suh” a ti leh mai a. Kristian dik tak tan chuan Sakhaw dang va biak pui ve chu a remchanglo a ni.
A thuhrimin Secularism tih hi sakhaw intluktlanna tihna a ngai kan tam hle a ni awm e. Hre chianglo tak tak te, hrechiang tho awmna Party a zira hre chiang duh tlatlo te kan ni hlawm ang. Secular tih chu “Sakhaw lam huam lo,” tihna a lo ni a. Secularism tih chu “Tisa leh khawsak inrelbawlna leh sakhua hi inkaihhnawih lo se tia duhna,” tihna a ni a. Sakhua hi a intluktlang tihna a kawk reng renglo tih hi kan hriat chian a lo ngai hle. India dan pui Preamble ah Secular Democratic tih a chuang a. Sorkarin sakhua tih bik a nei lova, sakhaw hrang hrang betute erawhchu kan inti bik theuhva, midang va tibuai khawp erawh chuan mahni sakhaw vawn lak vung lutuk tur a ni lo thung mai a ni.
Sakhaw intluk tlan hi kan han duh loh tur zia mai chu, Hindu puithiam hi Dawrpui Biak in ah a inchei dan pangngaiin chal hnawih senin rawn inkhawm se, kan lawm hauh lovang. Tawngtai turin tumahin an sawm lovang. An vai hla chham te hi kan Biak in ah te tih teh se, a rang a rangin kan um chhuak ang.
Hindu sakhua betute tih dan ruilo hai lo a kan va tih ve hi chu a te ber atanga a lian ber thlengin a remlo tawp a ni. Kan Pastor leh Upa ten a mi a zira thunun ngam leh ngam loh an nei a nih phei chuan chu tak chu Kohhran kalsualna bulpui chu a ni. Political Party-a kan telna a zira kan sakhua rin dan kan siksawi mai mai dawn a nih chuan, chu lo liama sakhuaa inchimralna a awm lo. Heti chung pawha kan Pastor-te, kan Upa te an ngawih tlat chuan kohhran member naran te chu kan va khawngaihthlak dawn em!
Chuti chung pawhin Kohhran mite chu i hnungtawlh ve lo ang u. Kan hotuten milem min lo biak san emaw, kan puithiam ten chu chu an ngaimawh ngam tawhlo emaw pawh lo ni tehreng sela, ‘Keini zawng hnungtawlh zinga mi kan ni lo,” i ti tlat ang u.
Mizo Kristian-te hian thlan tur 2 kan nei,(i) kan Kristianna leh a thurina din ngheh tlat, (ii) lehlamah Sakhaw dang betute tihdan ang tih ve a, dal taka a hming chauhva Kristian invuah ve mai mai. A eng zawk nge kan thlan ang?
Israel fate chuan, Josua hnenah “Lalpa Pathian chu kalsanin, Pathian dangte rawng chu kan bawl loh tur zia mai chu…… Lalpa kan Pathian rawng chu kan bawl ang a, a thu kan zawm zel ang,” an ti a.
Josua chuan, “In zinga hnamdang pathian awm te chu dah bo daih ula, in thinlung te chu LALPA Israel-te Pathian lamah chuan thlek tir rawh.” a ti a.
Tunah chuan Party mi lam aiin kohhran mite hi kan harh a hun ta, kohhran thawhlawm a lo pung hle a ni thei, kan Biak in leh kan hmanrua te hi a changkang hle a ni thei. Khawmpui pawh kan nei ropui thin hle mai. Heng hi a tawk lo, chhungril lama takna a pawimawh. Isaia chuan Sodom roreltute hnenah, “Kan Pathian dan thuah hian beng chhi rawh u….. . In inthawina zozai hi ka tan enge a tangkaina awm?” a ti phiar phiar mai a. Kan Zoram kohhran te hi kan lo khawvel lutuk ve palh ang e. Mipuite chu i fimkhur hle ang u. Tumah hlauh bik leh tlawn bik tur an awm lo. Pathian tak chauh hlauh tur a ni.