Zothlifim Logo
Loading ...

“A hma chuan sorkârna siam turin ṭanrualna (alliance) siam a ngai ṭhin a; tunah erawh chuan eptu (opposition) ni turin ṭanrualna siam a ngai ta thung.”

India ram Lok Sabha Inthlanpui (2014) chu kan zo fel leh ta der mai a. BJP kaihruai NDA chuan, seat 543 awmnaah seat 335 la-in hneh takin Sorkârna a siam dâwn a ni. India ramin zalênna (independence) a neih hnu-ah Congress Party ni lo, Party mala Sorkârna siam thei hmasa ber niin BJP chuan seat 282 a la a, kum 67 hnu-a a thlen vawikhatna a ni. Opinion poll-te pawhin BJP kaihhruai NDA chak ber tur hi an ti chiang vek a, amaherawhchu, BJP hian amala sorkârna a siam phâk bîk erawh an ring lêm lo a ni.  Heti êm êm a NDA hi chak tur chuan an beisei phâk bîk bawk hek lo. Sorkâr lai UPA, INC (Congress) kaihhruai chuan Lok Sabha seat 60 chuah a la phâk a, Congress phei chuan, Lok Sabha inthlanpuia a chêt chhiat ber tawngin, seat 46 chauh an la pha a, Opposition Leader (eptu hotu) an nei pha lo hial a ni. Lok Sabha-ah khuan Opposition Leader (eptu hotu) nei tur chuan Party mal in seat awm zât aṭangin za zêla sawm (10%) an neih phâk a ngai a, Congress Party khuan he dinhmun luah tur hian seat sawm (10) an mamawh belh a ni. Party dangte nên an insiamrem dân azirin thu a la chian ang chu. “A hma chuan sorkârna siam turin ṭanrualna (alliance) siam a ngai ṭhin a; tunah erawh chuan eptu (opposition) ni turin ṭanrualna siam a ngai ta thung.”

Tun ṭum inthlanah khân zêp rual lohin, BJP-in Prime Minister tur atan a an vauchher, Narendra Modi a chungnung larh a, a phu pawh a phu na ngiang mai. Inthlan campaign lai khân vawi 460 chuang hmun hrang hrangah thusawina hun a hmang a; halogram  (tunlai thiamna sâng zâwk, a hmuna amah awm angin) hmangin thu vawi 50 chuang lai a sawi bawk a ni.

Gujarat BJP Sorkâr, Keshubhai Patel-a kaihhruai, kum 2001-a a buai khân, a thlâktu atân Central BJP chuan Narendra Modi hi CM turin an ruat anih kha. Hemi ṭum pawh hian hruaitu zîngah thu a inkalh nuk hlawm a, amaherawhchu, an remti tlâng thei ta a. Gujarat-ah hian C.M. ni rei ber nihna chelh mêktu a ni a, BJP chuan an Campaign hotu-ah leh Prime Minister atan hmathehah an hmang zui ta a, an tihsual hmêl loh hle a ni!

BJP hian India ram pumah vote maktaduai 172 zet a hmu a. Anmahni hnaih bertu INC (Congress) nên hian vote maktaduai 64.7 zetin an inthlau a ni. Kum 2009 inthlanpuia a hmuh lêt aia tam hret a hmu a, vote 31% a hmu a, INC erawhin 19.3% chauh a hmu phâk thung. Hei hian, Vajpayee hun lai, kum 1999-a vote an hmuh 24% kha a khûm chiang hle a ni. Khami ṭum khân vote maktaduai 86.6 BJP-in a hmu a, INC vote hmuh kha maktaduai 17-in a pha lo va, Sorkârna erawh an siam thei ta tho thung a ni. Vote pawngpaw hmuh tam (vote share) ringawt hian Sorkâr siam theihna a hril ber lêm lo a, BSP leh DMK te pawhin an State-ah vote 19.6% leh 23.6% an hmu a, pakhatmah an tling zo chuang lo a. Kum 1989 pawh khân, Rajiv Gandhi kaihhruai INC khân vote 40% a hmu a, Sorkârna an siam thei chuang lo a ni.

Tun kum Inthlanpui-ah khân BJP vote hmuhin, Congress vote hmuh aiin, hnehna (seat) a chan tîr hnem zâwk a. Chawhrualin, BJP-in hnehna chan nân vote nuai 6 vêl zêl an hmang a, Congress erawhin vote nuai 24 seat khat lâk nân an hmang thung! BJP-in seat 282 a hmuh hi, Congress-in kum 1991-a seat 244 an lâk leh kum 2009-a seat 206 an lâk kha a khûm hneh hle a, kum 1991 hnu-a Party mala seat hmu hnem ber a ni bawk. Emergency hnu, kum 1977 Inthlanpuia Janata Party seat hmuh zât 295 erawh a phâk lo hret thung.

BJP hian kum tam tak hnuah Uttar Pradesh-ah hnehna lian tham a chang leh a tih loh theih loh a, seat 80 awmah seat 71 a la a ni. Modi-a Varanasi Biala a din vang khân U.P. chhak lamah (eastern belt) BJP hian nasa takin  hma a sâwn a, seat 50 – 53 la tur a inring khân seat 71 lai a la thei ta a ni. Hei hian Sorkârna siam lamah pawh nasa takin a pui a. Kum 1984-a Congress-in, seat 85 a la awm lai a, seat 83 an lâk tih lohvah chuan Party malin U.P-a seat an lâk hnem ber ṭum a ni. U.P-ah hian Muslim 18% vêl an awm a, tum ṭum hi Muslim M.P. pakhatmah U.P. aṭanga tling an awm loh hmasak ber ṭum a ni. BJP hian State dangah pawh vote hmuh lamah hma a sâwn hle a. Odisha-ah vote 22%, West Bengal-ah vote 17% leh Kerela-ah vote 10% a hmu pha a. Kerela tih lohvah chuan BJP hian, State lian zîngah, seat a la vek a ni. Rajasthan, Gujarat, Delhi, Uttarakhand, Himachal Pradesh leh Goa State-ah te hian seat awm zawng zawng BJP hian a la fai vek bawk a ni. Congress thung hian, seat 37 lai Andhra Pradesh leh Tamil Nadu-ah a hlauh a, 2009 Inthlanpuia a chêt ṭhatna State-te an ni. Party lian zînga seat la miah lo langsar zual te chu BSP, DMK leh CPI te an ni.

BJP thawhpui Party dangte pawh an che ṭha hle a. Shiv Sen-in Maharashtra-ah seat 18 an la a, TDP in Andhra Pradesh (Seemandhra & Telangana)-ah seat 16 an la bawk a, Punjab lamah erawh an thawhpui SAD an che ṭha lo deuh a, NDA hian seat 6 la-in, kum 2009 aiin seat 1 chauhin hma an sâwn a ni. BJP hruaitu hlun Arun Jaitley chuan Amritsar-ah hnehna chang zo lovin, Congress CM hlui Capt. Amarinder Singh a hneh lo a. A tlângpuiin BJP leh a thawhpui Party-te an che ṭha a, INC leh a ṭhuihhruaite erawh an che chhe deuh vek thung a ni.

BJP candidate-te hian, chawhrualin, an khingpuite hi vote nuai 1.69 vêl zêlin an hneh a, seat 195-ah vote nuai khat chuangin hnehna an chang a, seat hnihah chauh vote 50,000 aia tlêmin hnehna an chang. Congress candidate-te hnehna aiin vote nuai khat chuangin a sâng zâwk a ni. BJP-in seat 282 la-in, kum 2009 Inthlanpui ai khân, seat 166 hma a sâwn a. Kum 1984-a Rajiv Gandhi kaihhruai Congress (I) Party-in seat 414 an lâk bâkah kha chuan, BJP hi Party mala Sorkârna siam thei leh seat hmu hnem ber a lo ni ta a ni.

Narendra Modi-an Vadodara Bial, Gujarat-a, a khingpui a hnehna vote 5,70,128 kha, tun Intlhanpuia inhnehna sâng ber a ni a. India ram Inthlanpui awm tawh a hnehna sâng ber erawh tlêmin a pha lo deuh. India ram inthlanpui-a hnehna sâng ber chu, kum 2004-a CPM Member Anil Basu an a khingpui, Aarambagh Bial, West Bengal-a vote 5,92,502-a a hneh ṭum kha a ni a. Modi hian vote 22,374-in a pha lo a ni. Tuna LJP hotupa ni ta, Ramvilas Paswan hian Janata Party ticket-in Hajipur Bial, Bihar-ah, kum 1989 khân a khingpui vote 5,04,448-in a lo hneh tawh a, hei hi hnehna sâng ber record lo ni ve reng tawh ṭhin a ni a. Ramvilas Paswan tho hian, kum 1977 khân a khingpui chu vote 4,24,545 in a hneh a, hemi ṭum hian Bharatya Lok Dal ticket-in a ding thung a, hei pawh hi a hun lai chuan hnehna sâng ber tho a ni. Tichuan, Modi-an Vadodara Bial-a a hnehna hi India rama hnehna sâng ber pathumna a lo ni ta a ni.

Vote chhiar nî khân India ram sumdâwnna pawh a nghawng a. Zîng dâr 9:30 chho khân Sensex pawhin 25,000 points a vawi khat nân a pel a, India pawisa Rupee pawhin 59 a pêl a, a tîr (opening)-ah 58.91 a pêl a, July, 2013 hnu-a a pelh vawikhatna a ni. Modi-a hian a ni aia ‘mazdoor’ (labourer) ṭha ramin a hmuh loh tur thu a lo sawi ve bawk a. Pakistani PM Nawaz Sharif, Sri Lanka President Mahinda Rajapaksa, British Prime Minister David Cameron leh Australia Prime Minister Tony Abbott ten lâwmpuina thu an thawn nghâl a ni. Prime Minister Manmohan Singh leh Congress President Sonia Gandhi ten an chakloh an pawm a, an lâwmpuina an hlân nghâl bawk ani.

Lok sabha tharah hian lehkhathiam pawh a hma ai chuan tlêmin an tam deuh a ngaih a ni. Agriculture (lo neih/kut hnathawh) lama eizawng an tam ber a, 27% lai an ni a. Politician leh/emaw Social Service mi 24% an awm bawk a, Rahul Gandhi leh Modi pawh hêng zîngah hian an tel ve a ni. Sumdâwng mi (businessman) 20%, lawyer 38, doctor 24 leh artist 18 an awm bawk ani.

BJP Member-te chuan, an hotu-ah, ni 20/05/2014 khân, Narendra Modi an thlang tawh a, NDA-ah pawh hei hi a ni nghâl ang. Prime Minister turin May ni 21 emaw 22-ah lâkluh a ni ang.