Zothlifim Logo
Loading ...

— Dr. Lalbiak kima —
8.12.2021

Covid hripuiin min kian san dawn emaw kan tih laiin tun hnaiah Covid hrik inthlakdanglam Variant thar OMICRON (B.1.1.529) a lo langthar leh ta tlat mai. Tun tum chu he Omicron chungchâng kan hriat theih ang ang leh Mizoram dinhmun thlir chungin a hu ho a zâi a him tawh mai em tih te chhui chian i tum teh ang.

OMICRON ( B.1.1.529)
Tun laia Covid hrik (Variant) thar lo chhuak hian khawvel ngaihven a hlawh hle mai. He hrik danglam thar hi 24th November 2021 a South Africa a hmuh tan a ni a. WHO pawhin a tuk mai 26th November ah natna inkaidarh hlauhawm (Variant of Concern) ah a puang nghal mai a ni.

Corona virus hi a inthlahpun nasat apiangin a inthlak danglam (mutate) thin a. Nikum 2020 bul lama mi pawh kha inthlak danglamin a hnuah Delta Variant (B.1.617.2) kha India aṭangin a lo chhuak a. He Delta variant hian a tuamtu kâwr (Spike protein) ah hian inthlak danglamna (mutations) pakua zet a siam thar a. Chuvang chuan a hmaa mi ai khan 60% velin inkaichhawn a awl a. A hmaa mi kha a lân chho deuh vek tawh a. Tuna khawvela Covid hrileng 60 % dawn hi Delta variant ni tawhin an hria.

Chutih lai chuan tuna hri thar (Variant) OMICRON hian inthlak danglamna (mutations) 50 zet a rawn nei a. A kawr (spike protein)ah ngawt pawh hian inthlakdanglamna (mutation)32 lai a nei a ni.

Mithiam thenkhat chuan a let 500% laiin kai a awlsam mai an hlau deuh a. A hma a Vaccine lo lak pawh khan min veng zo lo mai ang tih hlau pawh an awm.

Chutih laiin a hri lo kai ho zingah a hma aia na em em sawi tur an awm rih lo va. A natna lanchhuah dan pawh taksa chau, lunâ, khawsik leh hrawknâ te a ni tlangpui. A natna hi inkai awl mahse a thawkna vak lo zawk tura ngai mithiam pawh an awm tho mai. Heng an thil sawi leh hmuh te hi engmah zirchianna (proof) la awm lo vek a ni tih han hre phawt ila. Hri hi a darh chak khawp mai a. India ram telin kar hnih chhung hian ram 30 chuangah a darh hman tawh a ni. A natna hi a lo hlauhawm lutuk lo a nih pawhin nasa taka a darh chiam chuan, kum upa leh natna benvawn nei tân chuan a hlauhawmna a awm thei ngei ang. Engpawh ni se mithiam ten an zirchiang mek a. Thu chiang kuang tak hun rei lo te (kar hnih kar thum) ah chuan hriatchian theih mithiam ten an beisei a ni. Lo nghak ve phawt ila. Chumi hma chuan lo insawi ṭhaih vak emaw lo insawi thlamuan vak a tul rih lo turah ngai ang. Engpawh ni se Covid laka kan himna ber HMAI TUAM, KUTSIL LEH INKARHLAT (CAB) hi a ṭangkai chhoh reng dawn avangin ngun leh zuala kan nunpui ( practice) a ngai rih dawn a. Khauh taka thuneitu te pawhin kenkawh zel a ṭul ngei ang. Nakkum 2022 hian he Covid variant thar hian Hripui thawh thumna (Covid third Wave) a rawn thlen dawn leh dawn loh hriat theih a la ni lo. Engpawh ni se kan hlau tur a ni lo va, kan fimkhur sawt mai tur a ni.

ZAI HO HI A HIM TAWH EM?

Mizo te hi zâi ngaina hnam kan ni a. Kum hnih dawn kan zai ta lo a. Zai ho theih hun hi kan nghakhlel tlang hle a ni.

Khawvel hmun danga zai chungchang an zir chianna lo thlir lawk ila. Heng zirchianna tam ber hi chu indoor (Hall chhung/Biak In chhung) te a ni tlangpui.

Covid hrik paite hian an kâ leh hnâr atang chauh hian natna hrik an pe chhuak a. Mask vuah lovin natna hrik minute khatah 20 (20 viral particles / min) vel an pe chhuak a. Tawng zawngin minute khatah 200 vel. Khuh, hahchhiau/au leh zai vak chuan a maktaduai tel an chhuak thei (CDC,USA).

Heng virus te hi kan thawkchhuah zawng a tuihû (droplet) ah hian an chhuak tel ve a. Heng tuihu (droplet) hi 5 micron vel an ni a. An rih deuh avangin feet 3-6 bâk an per lo va. Hri kan kai loh nân feet ruk dan an tih chhan pawh hi a ni. Heng aia sin leh zâng 5 micron pawh tling lo hi ‘Aerosol’ an ti thung a. Heng Aerosol hi chu boruakah feet 30 thleng pawh an leng thei.

Tichuan Facemask vuah hian tawng siper lian droplet leh Aerosol hi chu a dang deuh vek a. Mahse Au vak leh Zai vak hian a siper te chi ‘aerisol’ hi Facemask sirah hâm chhuah theih an ni a. Chu chu Covid hrik pai an lo nih chuan an bul hnaia mi tân zai lai hian hip luh mai theih a ni a. Zai lai hian boruak nasa taka kan ham chhuah bakah kan hip lut thin a ni. Thawk leh ṭawng pangngai laia Droplet leh Aerosol chhuak hi chu Surgical mask pangngai pawh hian veng tha thawkhat a ngaih a ni.

An zirchianna pakhatah chuan heng tawng siper te chi ‘Aerosol ‘hi tawng pangngai aiin zai lai hian a lèt za velin an chhuak tam a ni.( Murbe.et al,Journal of Voice 11.8.21)

Hmun tam takah hrikai an tlem viaunaah chuan Hall /Biak In chhungah inhlat takin Facemask vuah a zâi chu an awm tawh. Sap ram hrikai 50 vel mi nuaikhatah an awm naah chuan an zai awm e. Test Positivity Rate (TPR) hi 5 % aia a hniam hma chuan hrileng la control loh tihna a ni. A huhova indoor (Hall chhung/Biakin chhung) a Facemask vuah a zai pawh hi a la him lo a ngaih chu a ni. Pawn thawlêng (Outdoor) ah chuan a hlauhawm dan a nep deuh thung.

Tunah kan ram dinhmun lo thlir ila.India ram a Test Positivity Rate (TPR) hi chu 0.63% a ni mek a.

State dang Meghalaya 8.12.21 lo thir ila.

Active case-246, Kai thar-16

Test positivity Rate- 2.45%. Anni hi chu hmai tuamin leh inhlat deuhin an zai pawhin a hlauhawm lutuk lo mai thei e.

Mizoram lo thlir ve ila.

Vawiin 8.12.21 hian

Active Case-3039, Kai thar -273
Test positivity Rate-8.39%. India ram state zawng zawng zinga Covid active case nei tam parukna kan ni mek.

Tuna kan dinhmunah hi chuan Indoor chhunga a huhova Facemask vuaha zai pawh hi a la him lo va. Hmai tuam lo a thusawi leh Facemask vuah lo va Hall chhunga in zai khum hi chu tih loh theih a him rih ang. Chubakah invenna Vaccine pawh la ve thei lo Naupang lam hi kan fimkhurpui a ṭha hle ang. Puipunna a tel tamtir loh a him zawk a rinawm e.

Tunah chuan Kan state pawh kan dinhmun a ṭha chho ve hret hret zel a. Kan fimkhur chhoh zel chuan duh tâwk a kan zai theih hun kum thar lamah chuan a lo thlen ve ngei i beisei ang u.