Zothlifim Logo
Loading ...

Mizoram Assembly Budget Session neih mekah nimin khan finance changtu, Chief Minister Zoramthanga chuan kum 2022-23 atana Mizoram budget tur cheng vbc. 14,008.15 chu house-ah a pharh a, nikum Budget Estimate aia a tamna chu Cheng vbch 2,859.26 zet a ni a, a tam zawkna hi zaa 25.65 a ni, a ti.

Kumin Mizoram budget-ah hian pawisa hmuh tura beisei zat leh hman tura tih hi a inzat a, Budget a pharh zawha thuthar lakhawmtute a kawmnaah Chief Minister chuan sum hmuh tura beisei aia tam hman tura dah chu a ngamawm loh a ti a, budget tharah hian chhiah tihpun tumna leh chhiah thar lâk tumna a awm lo tih a sawi a, thil ṭul thut a awmte a nih loh chuan chutiang tumna a awm rih lo tih a sawi a, chutih rual chuan chhiah aṭanga sum hmuh zat tihpun tum a nih thu sawiin, chhiah khawn hna leh a khawn danah ṭanlak a nih chuan chhiah hmuh zât a pun beisei a nih thu a sawi.

Budget-ah hian SEDP-ah cheng vaibelchhe 700 dah a ni a, budget speech-a a lan danin, cheng vaibel-chhe 350 chu chhungkua (family) development lam hawi atana hman tur niin, cheng vaibelchhe 100 chu sawrkar ngaih pawimawh thil danga hman tur a ni a, cheng vaibelchhe 200 chu sawrkar laipui aṭanga hma-sawnna hnathawhna tur sum dawn theih nana matching share atana tih niin, cheng vaibelchhe 50 chu kal kawng enkawl nana tih a ni.

Sum harsatna chung-chang sawiin Chief Minister chuan, 2020 January aṭanga March-ah khan tax share-ah Mizoramin a chan tur aṭangin cheng vaibel-chhe 867.39 a hmu kim lo a, 2020-21 khan budget-in a bituk zat chu cheng vaibelchhe 1,093.73-in a pha lo leh a, 2021-22 quarter hmasa berah khan cheng vaibelchhe 125.46-in a pha lo leh tih sawiin, a vaia sum hmuh tur zat hmuh kim tak loh chu cheng vaibelchhe 2,635.58 a ni tih a sawi a, “Hrileng avang hian kan sum hman chhuahin kan sum lakluh a pha lo lehzual hle mai a,” tiin, inrenchem a ṭul thu a sawi.

State sum thawh chhuah (state’s own revenue) chu 2020-21 khan 3.51%-in a tlahniam a, 2021-22-ah 29.98%-in a pung tih a sawi a, chhiah aṭanga sum hmuh, state’s own tax-ah cheng vaibelchhe 801.30 beisei a nih thu a sawi a, hei hi 2021-22 ami aiin 11.36%-in a pung tih sawiin, Non tax revenue aṭangin cheng vaibelchhe 836.43 hmuh beisei a ni tih a sawi bawk.

CSS aṭangin cheng vaibelchhe 2,646.64 hmuh beisei a nih thu leh scheme dang aṭangin cheng vaibel-chhe 985.77 hmuh beisei a nih thu a sawi a. Revenue deficit grant aṭangin cheng vaibelchhe 1,615 hmuh a nih tur thu a sawi a, hei hi sawrkar laipui budget-ah dah a nih thu sawiin, PM-DevINE Scheme hnuaiah Aizawl by-pass road siam nan cheng vaibelchhe 500 hmuh a nih tur thu te, bamboo link road siam nan cheng vaibelchhe 100 hmuh a nih tur thu te a sawi bawk.

Hmasawnna hna atana sum ruahman dan a sawi zingah ZMC tihhmasawn nan cheng vaibelchhe 10.85 ruahman a nih thu te, Construction of Solid Waste Management Centre atan cheng vaibelchhe 16.64 ruahman a nih thu te, Aizawl leh Lungleia Civil Hospital laboratory building sak nan cheng vaibelchhe 3.96 dah a nih thu te, Rangvamual-a supply godown sak nan cheng vaibelchhe 7 ruahman a nih thu te, Aizawl DC office sak nan cheng vaibelchhe 20 dah a nih thu te, Plant Health Clinic & Diagnostic Centre din nan cheng vaibelchhe 4.23 ruahman a nih thu te, Strengthening and Augmentation of 132kV Sub-Station, Luangmual atan cheng vaibelchhe 14.03 dah a nih thu te a sawi. Heng hi Scheme for Financial Assistance to States for Capital Expenditure hnuaia mi a nih thu a sawi.

Budget-ah hian hmasawnna ruhrel dinna tur (capital expenditure) atan cheng vaibelchhe 4,001.64 dah a nih thu leh, hei hi budget-a sum awm zawng zawng aṭanga 28.57% a nih thu a sawi bawk

Budget pharh zawhah thuthar lakhawmtute a kawmnaah Chief Minister chuan budget pharh takah sawrkar kum tharah hian RBI aṭanga Ways and Means Advance (WMA) hi cheng vbc. 1,000 tling tura chhût a nih chungchang chu sawrkar invenna vang a nih thu an sawi a. “Kan lâk apiang hian invênna atana kan tih a ni. Amah leh amah inadjust tur a nih avangin budget ṭha a nih leh nih loh lam ni loin invênna a ni e. Kum kal ta ai chuan kuminte hi chu hma a sawn viau a ni,” a ti.

Chief minister hian SEDP fund dawngtu turte chu veng, khua, state leh district-ah thlan chhuah an nih tur thu a sawi a, SEDP fund hmu turte chu trade an thlan an tihhlawhtlinna tura pek an nih tur thu sawiin, “A tlangpui thuah chuan, a bul ṭanna ₹50,000 kan pe ang; amaherawh chu, first batch-ah pawh ṭhenkhat chu pêk belh an awm dawn,” a ti a, mipuiin hma an lak theihna turin selection committee-in an tih ang pek a nih tur thu a sawi.

Finance Minister chuan sawrkar budget thara ram hmasawnna ruhrel, ram tana rotling (asset) siam chhuahna chungchangah, hmarchhak state zawng zawng hian sawrkar laipui aṭanga an hmuh hi a tam ber tih a sawi a. “North-East state te hian kan tih kan tih theih chin hi chu a tlem a, kan kal ve ngawr ngawr vek mai a. Chuvangin, tunah pawh hian sawrkar laipuiin hemi atan cheng vaibelchhe nuai khat an dah a, engemaw zat pawh kan asset siam nan hman theih ngei kan tum a. Capital expenditure pawh tihsan chhoh zel kan tum a ni,” a ti a, ram tana rotling siamna hi hmarchhak state zawng zawng tan central-in sum tam tak a ruahman niin a sawi a, State tin hmasawnna tur sum sem rual hna an thawk ringawt tih sawiin, Project siama a thawk chak chak pek an nih tur thu central-in an sawi niin a sawi a, amaherawh chu state-in a do let ve na tur erawh a project azirin tum ve tur a awm thu leh a pawng pek ngawt loh thu a sawi a, chumi behchhan chuan NE state dangte ang bawka kalpui an tum thu Finance Minister hian a sawi a ni.

2022-23 Budget-a thil pawimawh dangte
@ Kum 2022-23 Employment Salary Data (Phek 510 laia chhah) chu a soft copy in a vawi khatna atan pharh a ni.

@ Kum 2022-23 chhunga Fifteenth Finance Commission in a ruahman anga sum hmuh beisei zat chu hetiang hi a ni:
(i) Share of taxes: Rs. vbc. 4083.24
(ii) Post Devolution Revenue Deficit Grant: Rs. vbc. 1,615.00
(iii) Urban Local Body Grant: Rs. vbc. 35.00
(iv) Rural Local Body Grant: Rs. vbc. 71.00
(v) Health Grants-ah: Rs. vbc. 31.19

@ Kum 2022-23 a State’s Own Revenue atanga sum hmuh beisei zat chu Rs. vbc. 1637.73 niin State sawrkar thawh chhuah aṭanga sum lak luh, State’s Own Tax atanga hmuh kan beisei zat chu Rs. vbc 801.30 a ni a, chu chu kum kal mêk BE 2021-22- a dah Rs. vbc. 719.56 aṭanga tehin 11.36%-in a pung a ni. Tin, Non-Tax Revenue atangin Rs. vbc 836.43 hmuh beisei a ni bawk.

@ Centrally Sponsored Schemes (CSS) hrang hrang atanga sum hmuh tur beisei chu Rs. vbc. 2,646.64 niin, heng Scheme dang PM-DevINE, NLCPR/NESIDS te, NEC te, ST Welfare Grants te, Central Road Funds te atangin Rs. vbc. 985.77 hmu turin inruahman a ni.

@ Sawrkar sum puk tur zat ruahman chin chu Rs. vbc. 2548.34 a ni.

@ SEDP hnuaiah Rs. vbc. 700.00 ruahman a ni a. Hemi atanga Rs. vbc 350.00 chu Family Development lam hawi atana hman tur a ni a, Rs. vbc 100.00 chu sawrkar ngaihpawimawh danga a tul ang zela hman atan a ni a, Rs. vbc. 200.00 chu Central atanga hmasawnna tur sum kan dawn lo do letna tur (Counterpart Funding) atan dah a ni a, Rs. vbc 50.00 chu road maintenance atan hman a ni ang.

@ Scheme for Financial Assistance to States for Capital Expenditure hnuaiah kum sawmnga hnua rulh tul interest-free loan Rs. vbc 100.00 chu lâk tura ruahman mêk a ni bawk.

@ Kumin atan hian Externally Aided Projects (EAP) hnuaiah Rs. vbc 261.13 chu grant hmanga hmuh beisei a ni a, Rs. vbc 19.34 chu loan a ni ang.

@ NABARD hnuaiah Rs. vbc 170.00 rural infrastructure tih changtlun a nih zel theih nan hmuh beisei a ni bawk.

@ Ṭhalaite All India Service leh Central Service lamah a tam thei ang ber an luh ve theih nan Rs. vbc 2.60 chu Mizoram Youth Commission hnuaiah dah a ni.

@ MLA Local Area Development Fund atan Rs. vbc 60.00 ruahman leh a ni

@ Misual kut tuarte hnen emaw, an chhungte hnen emaw a pek turin Mizoram Victims of Crime Compensation Fund siam a ni dawn a, a bul ṭan nan Rs. vbc 1.00 dah a ni.