Zothlifim Logo
Loading ...

— RL Chhuanawma —
Honorary Wildlife Warden
Serchhip District.

Nungchate Hapta ( National Wildlife Week) vawi 67-na 2nd – 8th Oct.2021 chu kan lo thleng leh ta der mai. Covid 19 hrileng avangin nikum lam aṭang tawhin mumal taka Nungchate Hapta puala hun hman leh nungchate humhalh ṭulzia leh a pawimawhna inzirtirna hun (awareness) pawh a tih hleih theih meuh loh a ni ber mai. He Hapta hi India ram pumah leh kan ram Mizoram ngeiah pawh Nungchate leh mihring leh thilsiam dang tinrengte nena kan inkungkaih dan leh kan inmamawh tawn dan leh hriat thar leh kan inzirtirna hun atan kum tinin hman ṭhin a ni a. Kumin 2021 atan hian Wildlife Week thupui (theme) atan ‘Nungchate zalentir rawh’ (Save Life in Wild) tih hman a ni. Kan ram khawpui ber Aizawl leh District dangahte chuan banner-te tarin programme tawite an hmang dawn niawma hriat a ni.

Tunlaiin mi ṭhenkhat Silai Airgun telescope hmanga sava veh leh kap ṭhin an awm leh zauh ṭhin a, tin Sakhi, Sazuk leh Sanghal tlaw (ruang) chhar a awm leh zauh bawk ṭhin. Dynamo, bomb, chinai leh thildang sawrkar phalloh hmanraw hmanga lui lam sangha man ṭhin pawh sawi tur kan la awm fo a, hetiang hmanrua hman la ching ṭhinte pawhin zawi zawia an sim kan ngenin kan beisei tlat a ni.

Heng ramsa leh nungchate chunga kutthlak emaw Ramsa thi tlaw emaw hmu leh hria kan awm chuan Serchhip District Honorary Wildlife Warden emaw RO hnenah emaw hrilh hriat vat ṭhin tur a ni.

India Danpui (Constitution) Sec 51 A chuan Nungchate venhim chungchangah India khua leh tui zawng zawngte mawhphurhna a nihzia hetiang hian a sawi – “Tupawh India khua leh tui tawh phawt chuan (natural environment) ramngaw, lui te, dilte leh nungcha venhim hi a tihtur (duty) a ni a, nungchate chungah khawngaihna a lantir tur a ni,” a ti a, he danpui hi mi tupawhin a palzut thiang lova, zawm ngei tur a ni a, mitinte mawhphurhna a ni.

Nungcha hrang hrangte hi an chak leh chak loh, an tam leh tam loh, an inthlahpun chak leh chak loh dan azirin sawrkar laipui chuan hlawm hrang hrangin a ṭhen a, chu chu SCHEDULE tih a ni. Schedule 1 atanga 7 thleng a ṭhen a, heng schedule ṭhenah hian ramhmul damdawi pawh telh a ni a, kan hriat tlanglawn chauh sawi ila, Schedule-I-ah hian Zamphu, Ngau, Saphu, Sahram, Saza etc. an awm a, Part II-ah Satel, Sumsi, Saphai. Part III-ah Vahlah, Vabak, Vapual, Mute, Kawlhawk, Vahrit, Varihaw etc-te an awm a, heng Schedule-I nungcha leh ramsate chunga dan bawhchhia chu kum 3 aia tlem lo lungin tan leh kum 7 thleng pawh-sei theih leh, Rs.10,000/- aia tlem lo chawitir a ni

Schedule II Part I-ah – Zawng, Sahmaiṭha, Sakuh, Chinghnia etc an awm a, he schedule-a nungchate chunga dan bawhchhia chu kum 3 lungin tan leh Rs.25000/- chawitir leh a pahniha hrem theih a ni a, Schedule II Part II-ah – Sihal, Rulngan, Chawng-kawr, Tlumpui, Sarivaithun etc an awm a, heng ramsa tihlum hremna chu Rs.10,000/- chawi leh kum 3 aia tlem lo lungin tan, kum 7 thleng pawhsei theih a ni

Schedule III ah hian – Sakhi, Sazuk, Sanghal, Sathar etc an awm a, heng ramsa chunga dan bawhchhia hremna chu kum 3 lungin tan emaw Rs.25000/- chawi leh a pahniha hrem theih a ni.

Schedule IV-ah hian Sava chi hrang hrang 37 chuang zet a awm a, eg. Vaki, Tukloh, Koro,Ramar etc. Heng sava chungah dan bawhchhia chu kum 3 lungin tan emaw Rs.25000/- chawitir theih a ni.

He Wildlife Week-ah hian NUNGCHATE leh RAMNGAW thing leh mau hlutziate an tel lova mihringte kan khawsak theih lohzia hi hre thar leh ila, humhalhna kawngah nasa zawka ṭan kan lakna chawlhkar lo ni thar mawlh rawh se. Nungchate zalen tirtu leh humhalhtu i ni ṭheuh ang u.