Apple thei tangkaina hi kan rawn chhuah tawh a. Mahse kan email chhiartute an pun ve zel avangin kan han chhuah nawn leh a ni. Chubakah kan han sawi tawh angin kumin hi kan Head Quarter lam atanga thupek angin hriselna uar tura kumpuan a nih avangin keini Women’s Ministry te pawh hian hriselna lam kan han chhuah uar ve deuh dawn a ni.
Kan thupuiah lut ila. Apple thei hi henglai USAah hian thei tam ber leh tlawm ber pawl a ni a. Chi hrang hrang tam tak an awmin mitinin hnianghnar taka ei theih a ni. A tangkaina leh hriselna atana a thatna chu tamtak chuan in hre tho chuan ka ring. ‘Nitin apple pum khat ei la daktawrte i hnawt bovang’ (An apple a day keeps the doctors away) an lo tih thin a ni.
Digestion, Chaw Paitawih Thuai Theih Nan a Tangkai:
Appleah hian enzyme leh fiber ni bawk, pectin an tih hi awm a. Hei hi chaw paitawih tirtu pawimawh tak a ni. Pectin hian apple kan han ei hian kan kaw chhungah hlawm (bulk) a siam a. Chu chuan ek khal leh kaw thalo te a veng thei an ti bawk. Kan chaw ei te hi kan paitawih thuai lo va kan kawchhunga a awm reng chuan natna thalo dang dang a thlenin turah (toxin) a chang thei a ni. Mi thiamte lo hriat tawhna atangin kan chawei hi kan kawchhunga a cham rei zawh poh leh pumpui leh ril cancer kan vei duh bik an ti bawk.
Lungna Leh Zeng Ven Nan:
Apple-ah hian fiber a tam a, fiber hi Mizo tawng han dah ngaihna ka hre lo va fiber tiin kan sawi mai ang a, kan chaweia thau thalo awm cholesterol te lapuain tui a hip (sponge) ang hian a thawk a ni. Ti chuan, kan thil ei a thau tha lo, cholesterol, thisen dawt hnawh ping thei leh lungna kai chhuaktu bul ber te chu a lo hip a. Thisen lama kal lovin kan ek lamah a chhuak ta zawk thin a ni. Lungna leh lungphuchawla thihna chhan bulpui ber chu cholesterol san vang a ni fo. Tin, cholesterol a lo hniam chuan BP a lo hniam a, BP san vanga zeng (stroke) awm thei tur a veng a ni.
Cancer a Veng Thei:
Mi thiam te sawi danin kan thil ei a thau tam lutuk hi cancer siamtu hlauhawm tak an niin vawi tam an fiah tawh a ni. Kan han sawi tawh angin fiber hian kan chaweia thau tha lo, cancer siam thei a lo hip theih avang hian cancer engemaw chenah a veng thei a ni. Chubakah Laboratories hrang hranga an enchhinnaah chuan apple-a compounds thenkhat awm hian cancer cells te thanlenna a veng thei tih an hmu. Italian zirmite, (researchers) chuan nitina apple pum hnih khat ei thin te zingah, chaw kawng, rilpui, hnute leh chhul cancer vei za zelah 9-42 (9-42%) in an tlem tih an hmu.
Apple hi cancer chi hrang hrang venga a tangkaina Cornell University ten an hmuh chu hetiang hi a ni:-
1. Hnute Cancer Veng Atan:
Sazu nitina apple pakhat ei te chu hnute cancer 17% in a hniam a, nitina pathum ei te chu 39% in a hniam leh a, nitina paruk ei te chu 44% in an hnute cancer chu a veng a ni tih an hmu.
2. Rilpui (colon) Cancer Veng Atan:
Hetah an zirnaah ve thung chuan, sazute kha apple hawng lak khawm hlir an pe thung a. Za zela 43 (43%) in an rilpui cancer risk a hniam tih an hmu. Tin, hetia an zir rual hian an thil hmuh pakhat chu apple-a pectin awm hian rilpui cancer neih theihna (risk) nasa takin a tihniam a, tin, kan chaw paitawih thuai theihna, (digestion) atan a tangkai em em an ti bawk.
3. Thin (liver) Cancer Atan:
Thin cancer venga an hmuhchhuah ve leh thung chu, sazute apple hawng lakkhawm an pekte khan za zelah 57 (57%) cancer risk a tlem tih an hmu.
Ruh Chak Nan a Tangkai:
French zirmite chuan apple-a thil awm, flavanoid chi khat phlorizin an tih chuan hmeichhe thihul tawhte dan naranin ruh chaklo an nei duh hle a, engemaw chenah a tichak thei an ti. Tin, apple-ah hian mineral chikhat, boron an tih a awm a. Hei hian kan calcium ei kan ruh leh ha ten chak nan an lo hman tangkai theih nan a tanpui an ti bawk.
Zunthlum Atan a Tangkai:
Apple-a pectin awm hian kan taksain insulin a mamawh zat a tihhniam sak thei a ni. Enchhinna hrang hranga an hmuhchhuah chu apple-a pectin awm hian kan taksaa thlum tam lutuk vengtu pawimawh insulin hi a siam tam tir thei an ti bawk. Apple-pectin hi damdawi angin a muma lei tur te an siam a, zunthlum vei thenkhatte chuan an daktawrte rawna hetiang ei te hian an nitin insulin lak zat kha nasa takin a tihniam thei tih Mayo clinic chuan an report a ni.
Apple Tangkaina Dangte:
-Vitamin A a awm a, chu chuan mit a ti tichak.
– Sodium (chi al) a awm lo va, chu chuan thisen sang tur a veng.
– Apple medium size ah hian tui dut no khat vel a awm a, chu chuan tuihal tur a veng.
British Medical Journal ten October 1996a an report danin, Oxford University a Scientists rualin an zirhonaah chuan thei reng reng ei tam mi te zingah za zelah 24 (24%) in lungphu chawla thi an tlem a, za zela 32 (32%) in zeng an tlem a, thin, za zela21 (21%) in natna hrang hrang vanga thi an tlem bawk a ni.
A chunga kan tarlan ang hian thei ei tam mi te an hrisel bik zia, Bristish thil zirmite hmuh chhuah hi a lawmawm hle a ni. Mihring siamtu, Pathianin a thil siamte hriselna atana tha tur hrevektuin kan ei tur atana Eden huana a lopek thei leh thlai hi tunlai mithiamte hian, Science lam atanga an rawn fiah zel mai hi a ropuiin a mak a ni. A thuk bawk si. Lalpa chu fakin awm rawh se.
Kan article titawp nan chuan Zawlnei, Ellen G. White thu ziakin lo khar ila:-
“Kan taksa te hi Krista lei tawh a ni ; chuvangin kan duh anga tih theihna turin zalenna kan nei lo. Hriselna dan hrethiamtute zawng zawng chuan Pathian dan te hi an zawm ngei ngei tur a ni. Hriselna dan zawmna hi mi mal hna theuha ngaih tur a ni. Chutichuan, kan tana thil pawimawh chu hei hi a ni,’khawvel chin dan eng ang nge ti lovin, ‘Pathianin a chenna hmun atana min pek hi kei nin engtin nge kan enkawl ang? tih a ni zawk.” Tihdam Rawngbawlna p. 298.
———————————-
Women’s Ministry of Mizo SDA Church
4515 Sandy Spring Drive
Burtonsville, MD 20866